ฟักทอง


ชื่อวิทยาศาสตร์ Cucurbita moschata Duchesne
ชื่อวงศ์ CUCURBITACEAE
ชื่อสามัญ Cushaw, Pumpkin, Winter squash
ชื่ออื่นๆ
ภาคเหนือ ฟักเขียว, มะฟักแก้ว
กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน หมักคี้ส่า, เหลืองเคส่า
เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน หมากฟักเหลือง
ภาคกลาง ฟักทอง
เลย มะน้ำแก้ว
เลย, ปราจีนบุรี หมักอื้อ
ภาคใต้ น้ำเต้า
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ไม้เถาล้มลุก มีลำต้นเป็นเถาเลื้อยไปตามดินและต้องการหลักยึด ลำต้นมีขนนุ่ม ปกคลุม แข็งปานกลาง ลักษณะกลมหรือเหลี่ยมมนๆ 5 เหลียม สีเขียว และมีมือเอาไว้เกาะ 3 - 4 แขนง

ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกตามเถาเรียงตัวสลับกัน ลักษณะใบรูปร่างกลมหรือรูปไต ปลายใบมน โคนใบเว้าเป็นรูปหัวใจกว้างๆ ขอบใบหยักเล็กๆ เว้าเป็นแฉกตื้นๆ หรือเป็นเหลี่ยมห้าเหลี่ยม มีขนปกคลุมอยู่ทั่วทั้งใบสองด้าน

ดอก เป็นดอกเดี่ยว มีสีเหลืองหรือสีเหลืองอมส้ม ออกตามซอกใบ ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียเกิดอยู่บนต้นเดียวกัน และมีกลีบรองกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นรูประฆัง ปลายแยกกันเป็น 5 กลีบ ดอกเพศผู้จะมีก้านดอกยาวกว่าดอกเพศเมีย

ผล เป็นผลเดี่ยวตามซอกใบ ก้านผลมีลักษณะเป็น 5 เหลี่ยม เปลือกนอกของผลแข็ง ผลมีรูปร่างและขนาดแตกต่างกัน ตลอดจนสีสันและรสชาติซึ่งขึ้นอยู่กับพันธุ์ ลักษณะผลเป็นพูเล็กๆ ตลอดโดยรอบ บ้างก็มีรูปร่างกลมแป้น รูปแจกัน หรือรูปถ้วย สีของผลมีตั้งแต่ สีเขียวอ่อน สีเหลืองเข้ม สีเขียวเข้มอมน้ำเงินหรืออมเทา อาจด่างเหลืองเป็นทาง หรือแต้มเป็นจุดกระจายทั่วไป เนื้อในผลมีสีเหลือง สีเหลืองอมเขียวหรือสีส้ม ตรงกลางผลฟูพรุนมีเมล็ดติดอยู่จำนวนมาก

เมล็ด มีจำนวนมากอยู่ระหว่างเนื้อฟูๆ ตรงกลางของผล ลักษณะแบน ขอบแข็งเป็นสัน
ประโยชน์ทางยา
ลำต้นหรือเถา จืดเย็น ยอดอ่อนรับประทานเป็นอาหาร
ผล รสหวานมันเย็น ใช้เป็นอาหาร สามารถเก็บไว้ได้นานเมื่อแก่จัด เป็นยาระบายอย่างอ่อน ใช้เป็นยาพอกแก้ฟกช้ำ แก้ปวดอักเสบ, น้ำมันจากผลเป็นยาบำรุงประสาท
เมล็ด รสมันเมา เนื้อเมล็ดสดรับประทานเป็นยาขับพยาธิตัวตืดและไส้เดือนได้อย่างปลอดภัย ขับปัสสาวะ และบำรุงร่างกาย
ราก รสเย็น น้ำต้มรากดื่มเป็นยาบำรุงกำลัง บำรุงกำหนัด แก้ไอ และถอนพิษของฝิ่น
DNA barcode ตัวอย่าง
รูปภาพ
ข้อมูลเพิ่มเติม อ่าน
เอกสารอ้างอิง
อ.โชติอนันต์ และคณะ. (2551). สมุนไพรไทย สำหรับงานสาธารณสุขมูลฐาน. หน้า 160.