บัญชีสมุนไพร

ทองพันชั่ง

ทองพันชั่ง, ต้น

ทองพันชั่ง, หน้าใบ

ทองพันชั่ง, หลังใบ

ทองพันชั่ง, ดอก

ทองพันชั่ง, ดอก

ทองพันชั่ง, ดอก

ทองพันชั่ง, ดอก

ทองพันชั่ง, herbarium ตัวอย่างที่ 1

ทองพันชั่ง, herbarium ตัวอย่างที่ 2

ทองพันชั่ง, herbarium ตัวอย่างที่ 3

ชื่อวิทยาศาสตร์

Rhinacanthus nasutus (L.) Kurz.<br>Rhinacanthus communis Nees

ชื่อวงศ์

ACANTHACEAE

ชื่อสามัญ

White crane flower

ชื่ออื่นๆ

ภาคกลาง

ทองพันชั่ง, ทองคันชั่ง, หญ้ามันไก่

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ไม้พุ่ม ขนาดเล็ก สูงประมาณ 50 – 120 เซนติเมตร มักแตกหน่อและแผ่กิ่งก้านออกเป็นกอ ส่วนโคนของลำต้นเนื้อเป็นแกนแข็งลำต้นและกิ่งก้านมีขนประปรายทั่วไป บริเวณข้อ พองเล็กน้อย กิ่งอ่อนมักเป็นสันสี่เหลี่ยมตามยาว

ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกันเป็นคู่ๆ ลักษณะใบรูปไข่หรือรูปรี โคนและปลายใบสอบเรียว ยาวประมาณ 4-6 เซนติเมตร และกว้างประมาณ 2-3 เซนติเมตร ขอบใบเรียบหรือเป็นคลื่นเล็กน้อย และแต่ละคู่ออกสลับทิศทางกัน เนื้อใบบางและเกลี้ยง แผ่นใบมีสีเขียวเป็นมัน

ดอก ออกดอกเป็นช่อสั้นๆ ตามซอกมุมใบ กลีบดอกมีสีขาว กลีบรองดอกมี 5 กลีบและมีขน กลีบดอกรวมกันเป็นหลอดรูปแจกันทรงสูง มีความยาวประมาณ 2 เซนติเมตร ปลายแยกเป็น 2 กลีบ กลีบมีขนยาวประมาณ 0.8 เซนติเมตรและกว้างประมาณ 0.1 เซนติเมตร ปลายแยกเป็น 2 แฉกแหลมสั้น ๆ ปลายกลีบล่างห้อยย้อยลง กว้างประมาณ 1.5 เซนติเมตร และหยักเป็นสามลอน กลีบบนชี้ตั้งขึ้นปลายแยกเป็นสองลอน ส่วนก้านเกสรจะสั้นติดอยู่ที่ปากท่อดอก เกสรเพศผู้สีน้ำตาลอ่อนยื่นพ้นปากหลอดออกมา

ผล เป็นฝักที่มีขนสั้นๆ คลุม ภายในมี 4 เมล็ด พอแห้งแตกออกได้

ประโยชน์ทางยา

ราก	รสเมาเบื่อ แก้กลากเกลื้อน รักษาโรคมะเร็ง รักษาโรคผิวหนัง ดับพิษไข้ แก้พิษงู แก้พยาธิวงแหวนตามผิวหนัง
หัว	รสเมาเบื่อ รักษาโรคผิวหนัง แก้น้ำเหลืองเสีย ผื่นคัน รักษามะเร็ง คุดทะราด แก้ไส้เลื่อน ขับพยาธิตามผิวหนัง ตามบาดแผล
ต้น	รสเมาเบื่อ บำรุงร่างกาย รักษาโรคผมร่วง
ใบ	รสเมาเบื่อ ดับพิษไข้ แก้กลากเกลื้อน ผื่นคัน แก้โรคไขข้ออักเสบ รักษาโรคผิวหนัง รักษาโรคมะเร็ง รักษาโรคความดันโลหิตสูง แก้ผมร่วง บำรุงร่างกาย แก้พิษงู แก้อักเสบ
ทั้งต้น	รสเมาเบื่อ รักษาโรคผิวหนัง แก้น้ำเหลืองเสีย ผื่นคัน รักษามะเร็ง คุดทะราด แก้ไส้เลื่อน ขับพยาธิตามผิวหนัง ตามบาดแผล

DNA Barcode

ตัวอย่างที่ 1

รหัสการเก็บ	T7-1
รหัสพิพิธภัณฑ์
จังหวัด	นครปฐม
ละติจูด - ลองติจูด	13.048186N, 100.063163E ,12
วันที่เก็บ	15.02.2017
ผู้เก็บ	ส่งศักดิ์ ทองขาว

psbA-trnH
rbcL
matK

sequence	ACGTAATGCTCATAACTTCCCTCTAGATTTAGCTGCTAGTGAAGCTCCAACAAATGGATA AGACTTGGTCTTAGTGTATTAGGACTTTTTGAAAATAGAATCACATAAGGAGCAATAAAC TCTTTCTTGTACTCTCAAGAAAGTTTATTGCTCCTTAATTTTCTTTGTTATTCAATGATT GAGTATTATTCAAATGATTGAGTATTATTCATTTGTTCTTTATGATATTCATTTGTTCTT TATGATATTCATTTGTTCTTTATGATATTCATTTGTTCTTTATGATATTCATTGATGAAT TGTATCTATTTGTCTAAGGGCGGATGTAGCCAAGTGGATCAAGGCAGTGGATTGTGAATC CACCATGCGC
คำอธิบาย sequence	psbA gene(<1...61)/ intergenic spacer(62...318)/ trnH gene(319...>370)
Genbank	-
Link Genbank	-

sequence	TCAAGCTAGTGTTGGATTCAAAGCGGGTGTTAAAGAGTACAAATTGACTTATTATACTCC TGAATACGAAACCAAAGATACTGATATCTTGGCAGCATTCCGAGTAACTCCTCAACCCGG AGTTCCGCCTGAAGAAGCAGGAGCCGCGGTAGCTGCGGAATCTTCCACCGGTACATGGAC AACCGTGTGGACCGATGGACTTACCAGTCTTGATCGTTACAAAGGGCGATGCTACAACAT CGAGCCCGTTCTTGGGGAAACAGATCAATATATCTGTTATGTAGCTTACCCTTTAGACCT TTTTGAAGAAGGTTCTGTTACCAACATGTTTACTTCCATTGTGGGAAATGTGTTTGGATT CAAAGCCTTGCGTGCTCTACGTCTGGAAGATCTTCGAATCCCTACTGCTTATATTAAAAC TTTCCAAGGTCCGCCTCATGGGATCCAAGTTGAGAGAGATAAGTTGAACAAGTATGGTCG TCCCCTGCTGGGATGTACTATTAAACCGAAATTGGGGTTATCCGCTAAAAACTATGGTAG AGCGTGTTATGAATGTCTTCGCGGTGGACTTGATTTTACCAAAGATGATGAGAACGTGAA CTCCCAACCATTTATGCGTTGGAGAGATCGTTTCTTATTTTGTGCCGAAGCAATTTATAA AGCACAGGCTGAAACAGGCGAAATCAAAGGGCATTACTTGAA
คำอธิบาย sequence	ribulose-1,5-bisphosphate carboxylase/oxygenase large subunit(<1...>702), patial sequence
Genbank	-
Link Genbank	-

sequence	GTATATATTTTATCCGATACAAACTCTTTGTTGTAGAAGATCCGCTATGATAATGAGAAA GGTTTCTGCATATACGCCCAAATCGTTGAATAATATTCGAATCTGATAAATCAGCCCAAA CCGACTTACTAATAGGATGGCCTAATACGTTACAAAATTTCGCTTTAGCCAATGACGCAA TCATTGGAAAAATTGGAATAAGGGTATCGAACTTCTTAATAGCATTATTGGTTGGAAACG CGCTTTCGAAAATTTTTGTCCGTATTACTGAAGGTTTCATCCGCACGCTTGAAAGATAGC CCAAAAATTCAAGGAAATGATTGCATAATTCGTTTCGATAAATCCTTCTTGGATGAAACC ATAGCGAAAAATGCCCTTGCCAAAAAATGACAAGGTACCATTTCCATTTATTCATGAAAA GTGACGTCGCTTTTGAAGCCAAGATGAACCTTCTTTGATACCTAATATAATGCATGCAAG GTTCCTTGACCAACCACGGGTATCCCTGAAAATCCTTAACTTTAACAAAGACGTTCACAA GATATTCTATTTTTCCATAGAAACAGATTCGTTCAAGAAAAACTCCAAAAGATGTTGATC GTAAATGAGAAGATTGGTTACGTAAAAAGAATAAAACGGATTCATATTCCCCTGCATGAA AATTATATAAGAATAAGAATAACCTTTCATCTCTCTTTGAAAAAGAGGAACTAGCTTTTT TTAGCCTAATAAGAGTATTCCAATTCCAATACTCGTTGAGAAAAAATCGTAATAAATGCA AAGAAGAAGCATCTTTTAACCAATAGCGAAGAGT
คำอธิบาย sequence	maturase K(<1...>824), patial sequence
Genbank	-
Link Genbank	-

ตัวอย่างที่ 2

รหัสการเก็บ	T7-2
รหัสพิพิธภัณฑ์
จังหวัด	พังงา
ละติจูด - ลองติจูด	8.511040N, 98.210299E, 49
วันที่เก็บ	01.09.2017
ผู้เก็บ	ส่งศักดิ์ ทองขาว

ITS2
psbA-trnH
rbcL
matK

sequence	TTTGACGCAGTTGCGCCCGAAGCCTTCGGGCCGAGGGCACGCCTGCCTGGGCGTCACGCA TCGCGTCGCCCCCCTCCCCCCCGCCCGCTCCCACGCGGAGCGGCCGGGACCGGGGGGGGG GGGGAAGGGAATCGCGTGCCCTGGCGTCCCCCGGCCGGCCCCAATGCAATCCCCCGCCCC CGCCGGTCCCGACCAGTGGTGGTGGAGGTCTTCCTTTCTCCCGCTGAGAGTCACGGGCTG CGGCGTCGTCCGGCCCGGGATCAGCTCGACCCAGCCCCCGCCACCGCGCTTCCGACCCCA ACCCCAGGCCCGGCGGGATTACCCTCTCACTTTAAGTTTATCAATAAACGGAGGAAAAGA AACTTAAAATGATTCCCCTCCCCCCGGCAAGCGAACCGGGAATAGGCCAACTTGACAATC GAACGGCCCGGCCCCCCC
คำอธิบาย sequence	5.8S ribosomal RNA(<1…85)/ internal transcribed spacer 2, 28S ribosomal RNA(86…>438)
Genbank	-
Link Genbank	-

sequence	AACGTAATGCTCATAACTTCCCTCTAGATTTAGCTGCTAGTGAAGCTCCAACAAATGGAT AAGACTTGGTCTTAGTGTATTAGGACTTTTTGAAAATAGAATCACATAAGGAGCAATAAA CTCTTTCTTGTACTCTCAAGAAAGTTTATTGCTCCTTAATTTTCTTTGTTATTCAATGAT TGAGTATTATTCAAATGATTGAGTATTATTCATTTGTTCTTTATGATATTCATTTGTTCT TTATGATATTCATTTGTTCTTTATGATATTCATTTGTTCTTTATGATATTCATTGATGAA TTGTATCTATTTGTCTAAGGGCGGATGTAGCCAAGTGGATCAAGGCAGTGGATTGTGAAT CCACCCATGC
คำอธิบาย sequence	psbA gene(<1...62)/ intergenic spacer(63...319)/ trnH gene(320...>370)<
Genbank	-
Link Genbank	-

sequence	AAGTGTTGGATTCAAAGCGGGTGTTAAAGAGTACAAATTGACTTATTATACTCCTGAATA CGAAACCAAAGATACTGATATCTTGGCAGCATTCCGAGTAACTCCTCAACCCGGAGTTCC GCCTGAAGAAGCAGGAGCCGCGGTAGCTGCGGAATCTTCCACCGGTACATGGACAACCGT GTGGACCGATGGACTTACCAGTCTTGATCGTTACAAAGGGCGATGCTACAACATCGAGCC CGTTCTTGGGGAAACAGATCAATATATCTGTTATGTAGCTTACCCTTTAGACCTTTTTGA AGAAGGTTCTGTTACCAACATGTTTACTTCCATTGTGGGAAATGTGTTTGGATTCAAAGC CTTGCGTGCTCTACGTCTGGAAGATCTTCGAATCCCTACTGCTTATATTAAAACTTTCCA AGGTCCGCCTCATGGGATCCAAGTTGAGAGAGATAAGTTGAACAAGTATGGTCGTCCCCT GCTGGGATGTACTATTAAACCGAAATTGGGGTTATCCGCTAAAAACTATGGTAGAGCGTG TTATGAATGTCTTCGCGGTGGACTTGATTTTACCAAAGATGATGAGAACGTGAACTCCCA ACCATTTATGCGTTGGAGAGATCGTTTCTTATTTTGTGCCGAAGCAATTTATAAAGCACA GGCTGAAACAGGCGAAATCAAAGGG
คำอธิบาย sequence	ribulose-1,5-bisphosphate carboxylase/oxygenase large subunit(<1...>685), patial sequence
Genbank	-
Link Genbank	-

sequence	GAAAGTCGAAGTATATATTTTATCCGATACAAACTCTTTGTTGTAGAAGATCCGCTATGA TAATGAGAAAGGTTTCTGCATATACGCCCAAATCGTTGAATAATATTCGAATCTGATAAA TCAGCCCAAACCGACTTACTAATAGGATGGCCTAATACGTTACAAAATTTCGCTTTAGCC AATGACGCAATCATTGGAAAAATTGGAATAAGGGTATCGAACTTCTTAATAGCATTATTG GTTGGAAACGCGCTTTCGAAAATTTTTGTCCGTATTACTGAAGGTTTCATCCGCACGCTT GAAAGATAGCCCAAAAATTCAAGGAAATGATTGCATAATTCGTTTCGATAAATCCTTCTT GGATGAAACCATAGCGAAAAATGCCCTTGCCAAAAAATGACAAGGTACCATTTCCATTTA TTCATGAAAAGTGACGTCGCTTTTGAAGCCAAGATGAACCTTCTTTGATACCTAATATAA TGCATGCAAGGTTCCTTGACCAACCACGGGTATCCCTGAAAATCCTTAACTTTAACAAAG ACGTTCACAAGATATTCTATTTTTCCATAGAAACAGATTCGTTCAAGAAAAACTCCAAAA GATGTTGATCGTAAATGAGAAGATTGGTTACGTAAAAAGAATAAAACGGATTCATATTCC CCTGCATGAAAATTATATAAGAATAAGAATAACCTTTCATCTCTCTTTGAAAAAGAGGAA CTAGCTTTTTTTAGCCTAATAAGAGTATTCCAATTCCAATACTCGTTGAGAAAAAATCGT AATAAATGCAAAGAAGAAGCATCTTTTAACCAATA
คำอธิบาย sequence	maturase K(<1...>815), patial sequence
Genbank	-
Link Genbank	-

ตัวอย่างที่ 3

รหัสการเก็บ	T7-3
รหัสพิพิธภัณฑ์
จังหวัด	เชียงใหม่
ละติจูด - ลองติจูด	18.531400N, 98.514200E, 810
วันที่เก็บ	23.01.2017
ผู้เก็บ	ส่งศักดิ์ ทองขาว

psbA-trnH
rbcL
matK

sequence	CTCATAACTTCCCTCTAGATTTAGCTGCTAGTGAAGCTCCAACAAATGGATAAGACTTGG TCTTAGTGTATTAGGACTTTTTGAAAATAGAATCACATAAGGAGCAATAAACTCTTTCTT GTACTCTCAAGAAAGTTTATTGCTCCTTAATTTTCTTTGTTATTCAATGATTGAGTATTA TTCAAATGATTGAGTATTATTCATTTGTTCTTTATGATATTCATTTGTTCTTTATGATAT TCATTTGTTCTTTATGATATTCATTTGTTCTTTATGATATTCATTGATGAATTGTATCTA TTTGTCTAAGGGCGGATGTAGCCAAGTGGATCA
คำอธิบาย sequence	psbA gen(<1...53)/ intergenic spacer(54...310)/ trnH gene(311...>333)
Genbank	-
Link Genbank	-

sequence	TAAGCAAGTGTTGGATTCAAAGCGGGTGTTAAAGAGTACAAATTGACTTATTATACTCCT GAATACGAAACCAAAGATACTGATATCTTGGCAGCATTCCGAGTAACTCCTCAACCCGGA GTTCCGCCTGAAGAAGCAGGAGCCGCGGTAGCTGCGGAATCTTCCACCGGTACATGGACA ACCGTGTGGACCGATGGACTTACCAGTCTTGATCGTTACAAAGGGCGATGCTACAACATC GAGCCCGTTCTTGGGGAAACAGATCAATATATCTGTTATGTAGCTTACCCTTTAGACCTT TTTGAAGAAGGTTCTGTTACCAACATGTTTACTTCCATTGTGGGAAATGTGTTTGGATTC AAAGCCTTGCGTGCTCTACGTCTGGAAGATCTTCGAATCCCTACTGCTTATATTAAAACT TTCCAAGGTCCGCCTCATGGGATCCAAGTTGAGAGAGATAAGTTGAACAAGTATGGTCGT CCCCTGCTGGGATGTACTATTAAACCGAAATTGGGGTTATCCGCTAAAAACTATGGTAGA GCGTGTTATGAATGTCTTCGCGGTGGACTTGATTTTACCAAAGATGATGAGAACGTGAAC TCCCAACCATTTATGCGTTGGAGAGATCGTTTCTTATTTTGTGCCGAAGCAATTTATAAA GCACAGGCTGAAACAGGCGAAATCAAAGGG
คำอธิบาย sequence	ribulose-1,5-bisphosphate carboxylase/oxygenase large subunit(<1...>690), patial sequence
Genbank	-
Link Genbank	-

sequence	CTAGCACAAGAAAGTCGAAGTATATATTTTATCCGATACAAACTCTTTGTTGTAGAAGAT CCGCTATGATAATGAGAAAGGTTTCTGCATATACGCCCAAATCGTTGAATAATATTCGAA TCTGATAAATCAGCCCAAACCGACTTACTAATAGGATGGCCTAATACGTTACAAAATTTC GCTTTAGCCAATGACGCAATCATTGGAAAAATTGGAATAAGGGTATCGAACTTCTTAATA GCATTATTGGTTGGAAACGCGCTTTCGAAAATTTTTGTCCGTATTACTGAAGGTTTCATC CGCACGCTTGAAAGATAGCCCAAAAATTCAAGGAAATGATTGCATAATTCGTTTCGATAA ATCCTTCTTGGATGAAACCATAGCGAAAAATGCCCTTGCCAAAAAATGACAAGGTACCAT TTCCATTTATTCATGAAAAGTGACGTCGCTTTTGAAGCCAAGATGAACCTTCTTTGATAC CTAATATAATGCATGCAAGGTTCCTTGACCAACCACGGGTATCCCTGAAAATCCTTAACT TTAACAAAGACGTTCACAAGATATTCTATTTTTCCATAGAAACAGATTCGTTCAAGAAAA ACTCCAAAAGATGTTGATCGTAAATGAGAAGATTGGTTACGTAAAAAGAATAAAACGGAT TCATATTCCCCTGCATGAAAATTATATAAGAATAAGAATAACCTTTCATCTCTCTTTGAA AAAGAGGAACTAGCTTTTTTTAGCCTAATAAGAGTATTCCAATTCCAATACTCGTTGAGA AAAAATCGTAATAAATGCAAAGAAGAAGCATCTTTTAACCAATAGCGAAGAGT
คำอธิบาย sequence	maturase K(<1...>833), patial sequence
Genbank	-
Link Genbank	-

รูปภาพ

ข้อมูลเพิ่มเติม

อ่าน

เอกสารอ้างอิง

ทองพันชั่ง. (2599). สืบค้นเมื่อ 5 มกราคม 2560, จาก https://medthai.com/%E0%B8%97%E0% B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%8A%E0%B8%B1 %E0%B9%88%E0%B8%87/

อ.โชติอนันต์ และคณะ. (2551). สมุนไพรไทย สำหรับงานสาธารณสุขมูลฐาน. หน้า 233.